با توجه به اهمیت ایمنی در سیستم های حمل و نقل عمودی، آسانسور ها در هر ساختمان باید تحت نظارت دقیق و استفاده از فناوری های نوین طراحی شوند. یکی از چالش های مهم در این سیستم ها، کاهش ریسک های ناشی از نقص های برقی است. در مواقعی که تجهیزات برقی دچار نقص شوند، امکان برق دار شدن بدنه های فلزی آسانسور وجود دارد که می تواند منجر به حوادث جدی مانند برق گرفتگی، آتش سوزی و خرابی تجهیزات شود.
در این میان، سیستم ارتینگ به عنوان یکی از اصلی ترین ابزار های حفاظتی، نقش کلیدی در هدایت ایمن جریان های اضافی الکتریکی به زمین دارد. در این مقاله به برررسی جامع ضرورت ارتینگ آسانسور در تضمین ایمنی کاربران و تجهیزات خواهیم پرداخت.
عملکرد سیستم ارتینگ در آسانسور
بدنه آسانسور و قطعات داخلی آن عمدتاً از فلز ساخته می شوند که به دلیل ویژگی های رسانایی، در صورت بروز نقص در سیستم برقی، می توانند برق دار شوند. این وضعیت می تواند منجر به بروز اختلاف پتانسیل میان اجزای فلزی مختلف شود که در نهایت موجب ایجاد جرقه و حتی آتش سوزی گردد.
سیستم ارت با اتصال تمامی اجزای فلزی به یک نقطه مشترک (چاه ارت) عمل می کند. هدف از این اتصال، هم پتانسی کردن تمام قسمت های فلزی به نحوی است که هرگونه نشتی یا خطای برقی به سرعت از طریق یک مسیر کم مقاومت به زمین هدایت شود. به بیان ساده، سیستم ارت تضمین می کند که اگر به هر دلیلی جریان اضافی الکتریکی ایجاد شود، این جریان به جای عبور از بدن انسان یا آسیب رساندن به تجهیزات، به صورت ایمن به زمین منتقل گردد.
مراحل نصب و راه‌اندازی سیستم ارتینگ در آسانسور
در این بخش به بررسی مراحل نصب سیستم ارت آسانسور خواهیم پرداخت:
۱. بررسی و ارزیابی اولیه سیستم برقی
پیش از هر اقدام فنی، باید وضعیت سیم کشی و تجهیزات برقی آسانسور به دقت بررسی شود. استفاده از ابزار های تخصصی جهت اندازه گیری نشتی جریان، اولین گام در شناسایی نقاط ضعف سیستم است. در این مرحله، شناسایی نقص های احتمالی مانند اتصال نامناسب یا عدم یکپارچگی اجزای فلزی، اهمیت ویژه ای دارد.
۲. انتخاب مواد و تجهیزات استاندارد
برای دستیابی به یک سیستم ارت کارآمد، استفاده از مواد و تجهیزات با کیفیت و مطابق با استاندارد های بین المللی الزامی است. سیم های ارت باید از جنس مس با مقاومت خوردگی پایین و استحکام بالا انتخاب شوند. همچنین، انتخاب میل های مناسب برای چاه ارت (از نوع سطحی، میله ای یا صفحه ای) باید با توجه به شرایط محیطی و خصوصیات خاک انجام گیرد. در برخی موارد، استفاده از افزودنی هایی مانند پودر کربن یا براده های فلزاتی که زنگ نمی زنند، می‌تواند مقاومت الکتریکی خاک را کاهش داده و کارایی سیستم را بهبود بخشد.
۳. اتصال صحیح اجزای فلزی آسانسور
اتصال تمامی اجزای فلزی، از جمله بدنه، قطعات موتوری، و تجهیزات کنترلی، به یکدیگر امری ضروری است. این اتصال باید به گونه ای صورت گیرد که تمامی اجزا از نظر الکتریکی هم پتانسی شده و در نتیجه در صورت بروز نقص، جریان‌های اضافی به سرعت از طریق سیم های ارت هدایت شوند. توجه به جزئیات فنی و استفاده از اتصالات محکم و مقاوم در برابر خوردگی، از الزامات این مرحله است.
۴. نصب چاه ارت
چاه ارت، نقطه ای حیاتی در سیستم ارت به شمار می آید. انتخاب محل مناسب برای نصب چاه، با توجه به شرایط خاک و میزان رطوبت آن، تعیین کننده موفقیت سیستم است. خاک های مرطوب دارای مقاومت الکتریکی پایین تری هستند که اجازه انتقال بهتر جریان به زمین را می دهند. در چاه، الکترود های مناسب با اتصالات محکم و استفاده از سیم های مسی با ظرفیت انتقال بالا تر، کارایی سیستم را تضمین می کنند.
۵. نصب و راه اندازی کلید های حفاظتی
کلید های حفاظتی (کلید های حفاظتی برق گرفتگی) یکی از اجزای مهم در افزایش ایمنی سیستم های برقی محسوب می شوند. این کلید ها با حساسیت های مختلف (مثلاً ۳۰ میلی‌آمپر برای حفاظت از جان انسان و حساسیت های بالاتر برای تجهیزات صنعتی) در مواقع بروز نشتی جریان به سرعت عمل کرده و جریان برق را قطع می کنند. تست دوره ای و منظم عملکرد این کلید ها از اهمیت ویژه ای برخوردار است تا در مواقع اضطراری عملکرد صحیح آن ها تضمین شود.
مزایای اقتصادی و عملیاتی ایجاد ارت در آسانسور
سیستم ارت یکی از الزامات حیاتی در نصب و بهره برداری آسانسور ها است که نقش کلیدی در ایمنی، کاهش هزینه های نگهداری و افزایش بهره وری انرژی دارد. این سیستم با هدایت جریان های اضافی و نشتی های الکتریکی به زمین، از تجهیزات برقی و الکترونیکی در برابر نوسانات ولتاژ محافظت کرده و مانع از ایجاد خسارات ناگهانی می شود. در ادامه، برخی از مهم ترین مزایای اقتصادی و عملیاتی استفاده از سیستم ارت در آسانسورها را بررسی می کنیم.
| عنوان | توضیحات |
|---|---|
| کاهش هزینه های ناشی از نقص های برقی | اجرای صحیح سیستم ارت به کاهش هزینه های تعمیراتی کمک کرده و از آسیب های جبران ناپذیر جلوگیری می کند. |
| افزایش عمر مفید تجهیزات | سیستم ارتینگ باعث هدایت جریان های ناخواسته شده و طول عمر تجهیزات برقی آسانسور را افزایش می دهد. |
| بهبود بهره وری انرژی | با کاهش نشتی های الکتریکی، سیستم ارتینگ به بهینه سازی مصرف انرژی و افزایش بهره‌وری کمک می کند. |
ضرورت ارتینگ آسانسور در تضمین ایمنی کاربران و تجهیزات، از اساسی ترین الزامات طراحی و نگهداری سیستم های برقی در ساختمان های مدرن به شمار می آید. با توجه به ساختار فلزی آسانسور ها و پیچیدگی های سیستم های برقی به کار رفته در آن ها، عدم وجود یک سیستم ارت مطمئن می تواند منجر به حوادث جدی نظیر برق گرفتگی، آتش سوزی و خرابی تجهیزات شود. اجرای دقیق مراحل بررسی، انتخاب مواد استاندارد، اتصال صحیح اجزای فلزی، نصب چاه ارت مناسب و بهره گیری از کلید های حفاظتی از جمله راهکار هایی هستند که موجب کاهش ریسک های ناشی از نقص های برقی می شوند.
در پایان، مدیران ساختمان ها و مسئولان فنی باید با توجه به استاندارد های بین المللی و نیاز های روز، سیستم ارت را به عنوان یک سرمایه‌گذاری بلندمدت در نظر گرفته و اقدامات لازم جهت نصب و نگهداری صحیح آن را به اجرا درآورند. تنها از طریق توجه دقیق به جزئیات فنی و بهره‌گیری از فناوری های نوین می توان از بروز حوادث ناخواسته جلوگیری کرده و سطح ایمنی و بهره‌وری سیستم های آسانسور را به طور چشمگیری افزایش داد.
